Analiza makroekonomiczna PEST to analiza czynników politycznych, ekonomicznych, społecznych i technologicznych. Poniżej prezentujemy fragment książki-poradnika na temat opracowania biznes planu.
Uwarunkowania polityczne i prawne – kluczowy czynnik w planowaniu inwestycji
Przez długi czas przedsiębiorcy nie doceniali wpływu uwarunkowań politycznych i prawnych na procesy inwestycyjne oraz rozwój działalności gospodarczej. W rzeczywistości jest to jeden z kluczowych obszarów determinujących efektywność funkcjonowania firmy oraz jej potencjał konkurencyjny. Stabilność rządu, polityka podatkowa, regulacje administracyjne, prawo przetargowe czy procedury uzyskiwania zezwoleń – wszystkie te czynniki mogą istotnie kształtować warunki prowadzenia biznesu, zarówno pod względem finansowym, jak i organizacyjnym.
Świadomość barier wynikających z regulacji prawnych pozwala przedsiębiorstwu na strategiczne planowanie działalności, minimalizując ryzyko opóźnień i dodatkowych kosztów. Zrozumienie procedur administracyjnych, zwłaszcza tych związanych z uzyskiwaniem pozwoleń, koncesji czy dotacji, może w znaczącym stopniu wpłynąć na płynność finansową przedsiębiorstwa. Na przykład firmy projektowe mogą otrzymać wynagrodzenie dopiero po uzyskaniu pozwolenia na budowę, co sprawia, że czas trwania procedur administracyjnych bezpośrednio wpływa na ich stabilność finansową.
Przygotowanie do procedur prawnych jeszcze przed rozpoczęciem działalności może pomóc ograniczyć koszty oraz uniknąć sytuacji, w których firma zostaje zaskoczona koniecznością spełnienia skomplikowanych wymogów formalnych. Należy również uwzględnić możliwe procedury administracyjne, które mogą pojawić się w przyszłości, szczególnie w kontekście rozwoju firmy, ekspansji na nowe rynki czy wprowadzania innowacyjnych rozwiązań technologicznych.
Ponadto, dynamicznie zmieniające się przepisy – zarówno krajowe, jak i unijne – mogą stwarzać zarówno zagrożenia, jak i nowe możliwości dla przedsiębiorców. Dlatego istotne jest stałe monitorowanie zmian legislacyjnych oraz polityki gospodarczej państwa, aby móc odpowiednio dostosować strategię działania i wykorzystać dostępne instrumenty wsparcia, takie jak dotacje, ulgi podatkowe czy preferencyjne kredyty.
Podsumowując, świadome zarządzanie aspektami polityczno-prawnymi pozwala firmie na uniknięcie niepotrzebnych strat czasu i zasobów, a także na zwiększenie swojej przewagi konkurencyjnej poprzez lepsze dostosowanie się do warunków rynkowych.
1. Czynniki polityczne (Political)
1.1. Stabilność rządu i system polityczny
- Jakie jest ryzyko zmiany rządu i jego wpływ na gospodarkę?
- Czy polityka rządu sprzyja rozwojowi biznesu?
- Jakie są relacje międzynarodowe kraju i ich wpływ na handel oraz inwestycje?
- Czy w kraju występują istotne napięcia polityczne lub społeczne?
1.2. Polityka podatkowa
- Jakie są obecne i planowane zmiany w systemie podatkowym? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jakie ulgi podatkowe są dostępne dla przedsiębiorców? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jakie obciążenia podatkowe ponoszą firmy w danej branży? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
1.3. Regulacje prawne i administracyjne
- Jakie rozwiązania prawne mogą zaważyć na rozwoju branży?
- Jakie nowe przepisy wpłyną na funkcjonowanie firmy?
- Które regulacje wpływają na wielkość popytu?
- Jaka kancelaria nas aktualnie obsługuje/będzie obsługiwała? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
Prawo przetargowe i zapisy przetargów w analizowanej branży
- Jakie warunki formalne musi spełnić firma, aby startować w przetargach?
- Jakie są bariery wejścia na rynek publicznych zamówień?
- Czy została przeprowadzona szczegółowa analiza wcześniej rozstrzygniętych przetargów?
- Jaka jest prognozowana rentowność na rozstrzygniętych przetargach? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
Przepisy
- Jaki kodeks reguluje prowadzenie działalności (kodeks cywilny czy kodeks handlowy)?
- Jakie paragrafy mają największy wpływ na prowadzoną działalność?
- Jakie są luki w prawie negatywnie wpływające na model prowadzenia działalności?
Procedury administracyjne
- Jak długo trwają procedury administracyjne związane np. z uzyskaniem pozwolenia lub opinii?
- Jak długość trwania procedur administracyjnych wpływa na efektywność/szybkość rozwoju firmy?
1.4. Polityka handlowa i celna
- Jakie cła obowiązują na kluczowe surowce i produkty branżowe? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jakie są ograniczenia importowe i eksportowe?
- Jak polityka handlowa wpływa na koszty działalności? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
1.5. Polityka zatrudnienia
- Jakie regulacje dotyczą zatrudniania pracowników? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Czy rząd planuje zmiany w prawie pracy?
- Jakie są wymagania dotyczące umów o pracę?
1.6. Dotacje, subsydia i pomoc rządowa
- Jakie programy wsparcia dla przedsiębiorstw są dostępne? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jakie są warunki uzyskania dofinansowania?
1.7. Przepisy ochrony konkurencji
- Jakie regulacje zapobiegają monopolizacji rynku?
- Jakie działania konkurencji mogą być uznane za niezgodne z prawem?
1.8. Polityka Unii Europejskiej
- Jakie dyrektywy UE wpływają na sektor?
- Czy dostępne są fundusze unijne wspierające rozwój branży?
2. Czynniki ekonomiczne (Economic)
2.1. Wzrost gospodarczy (PKB)
- Jaki jest stan infrastruktury rynku?
- Czy gospodarka znajduje się w fazie boomu czy spowolnienia?
- Jakie czynniki wpływają na przyszłość gospodarczą kraju?
- Jak wygląda sytuacja na rynku kapitałowym?
2.2. Inflacja
- Jakie są prognozy inflacyjne na najbliższe lata? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jak inflacja wpływa na ceny surowców i koszty operacyjne firmy? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
2.3. Stopy procentowe
- Jak poziom stóp procentowych wpływa na dostępność kapitału dla firm? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jak stopy procentowe wpływają na możliwości kredytowe?
- Jakie są możliwości uzyskania kredytu na rozwój działalności firmy?
Wynagrodzenia
- Jaki jest średni poziom wynagrodzenia? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jak poziom wynagrodzenia wpływa na zatrudnienie?
- Jakich innych benefitów oczekują pracownicy i jaki jest ich koszt? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
2.4. Bezrobocie
- Jakie są wskaźniki bezrobocia w regionie?
- Jak poziom bezrobocia wpływa na dostępność pracowników?
2.5. Siła nabywcza konsumentów
- Jak zmieniają się nawyki zakupowe klientów?
- Jakie są prognozy dotyczące wydatków konsumentów?
2.6. Podatki i składki na ubezpieczenia społeczne
- Jak kształtują się podatki?
- Jak podatki wpływają na rozwój działalności firmy? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jaka jest stawka podatku dochodowego?
- Czy działalność podlega rozliczeniu VAT? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
2.7. Kursy walutowe
- Jakie są trendy w kursach walutowych? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jak wahania kursów walut wpływają na koszty importu i eksportu? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
2.8. Ceny surowców
- Jak kształtują się ceny kluczowych surowców? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
- Jakie są prognozy dotyczące dostępności surowców? ->należy uwzględnić w analizie finansowej.
Inwestycje zagraniczne
- Czy kraj jest atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych?
- Jakie są bariery wejścia na rynek dla inwestorów zewnętrznych?
3. Czynniki społeczne (Social)
3.1. Struktura demograficzna
- Jakie trendy społeczne można zaobserwować?
- Jakich zmian należy się spodziewać?
- Czy rynek będzie się rozwijał w najbliższym czasie?
- Jakie są potencjalne segmenty klientów?
Przyrost naturalny, umieralność, prognozy dotyczące zmiany struktury społecznej
- Czy starzenie się społeczeństwa wpłynie na popyt na produkty/usługi?
- Jak zmienia się liczba ludności w danym regionie?
3.2. Styl życia i preferencje konsumentów
- Jakie zmiany w stylu życia wpływają na popyt w branży?
- Jakie nowe trendy konsumenckie mogą mieć wpływ na rynek?
3.3. Edukacja i kwalifikacje pracowników
- Jaki jest średni poziom wykształcenia?
- Jak poziom wykształcenia wpływa na preferencje konsumenckie?
- Czy poziom wykształcenia społeczeństwa daje szanse na rozwój firmy?
3.4. Trendy zdrowotne i ekologiczne
- Jakie trendy zdrowotne mogą wpłynąć na zachowania konsumentów?
- Jakie regulacje środowiskowe wpływają na działalność przedsiębiorstwa?
3.5. Religia i kultura
- Jakie normy kulturowe mają wpływ na zachowania klientów?
- Jak religia kształtuje zwyczaje zakupowe w danym regionie?
3.6. Mobilność zawodowa
- Jak często pracownicy zmieniają miejsce zatrudnienia?
- Czy w branży występuje problem migracji wykwalifikowanych pracowników?
4. Czynniki technologiczne (Technological)
4.1. Postęp technologiczny
- Jakie nowe technologie mogą wpłynąć na branżę?
- Jak tempo zmian technologicznych wpływa na konkurencję?
4.2. Automatyzacja i cyfryzacja
- Jakie procesy można zautomatyzować?
- Jak cyfryzacja wpływa na modele biznesowe?
4.3. Dostępność technologii
- Czy dostępność nowoczesnych technologii jest ograniczona?
- Jakie są koszty wdrożenia nowych rozwiązań technologicznych?
4.4. Wpływ internetu i e-commerce
- Jak zmieniają się zachowania zakupowe klientów w sieci?
- Jakie technologie e-commerce dominują na rynku?
4.5. Inwestycje w badania i rozwój (R&D)
- Jakie są nakłady na R&D w branży?
- Jakie innowacje mogą zmienić konkurencyjność firm?
4.6. Zmiany w sposobie komunikacji
- Jakie kanały komunikacji z klientami stają się dominujące?
- Jakie nowe technologie komunikacyjne warto wdrożyć?
Podsumowując, wszystkie wymienione czynniki mogą mieć mniejszy lub większy wpływ na funkcjonowanie firmy – zarówno już istniejącej, jak i dopiero planowanej. Niektóre z nich, jak na przykład kurs walutowy, mogą okazać się mniej istotne w przypadku działalności o stricte lokalnym charakterze. Z kolei inne, takie jak inflacja czy ceny surowców (energia elektryczna, woda, gaz), mogą znacząco wpłynąć na rentowność przedsiębiorstwa, zwłaszcza w przypadku firm produkcyjnych.
Niezależnie od specyfiki działalności, warto przeanalizować wszystkie te czynniki, ponieważ nawet pozornie oczywiste wnioski często bywają pomijane – szczególnie na etapie opracowywania analizy finansowej, określania profilu grupy docelowej czy identyfikowania potencjalnych zagrożeń. Brak odpowiedniego przygotowania może sprawić, że w rzeczywistości biznes nie rozwinie się zgodnie z założeniami, a pojawiające się trudności odbiją się na jego stabilności i długoterminowej rentowności.